مقایسه طرح های مختلف کارخانه های آرد سازی

واحدهای آرد سازی اصطلاحا  اخیرا والسی موجود را در طرحهای متنوعی ارائه کرده اند که با نامهای معروف به کمپکت شناخته شده اند . برای روشن شدن اذهان عموم سعی می شود تقسیم بندی و سپس مقایسه ای بین طرحهای مورد  ًبحث انجام گیرد . مدیران با سابقه کارخانه های آرد سازی کاملا خواهد آمد ًبا مفاهیم مورد بحث آشنا هستند و مطالبی که ذیلا می خواهند گام در این عرصه ً برای کسانی است که جدیداًعموما بگذارند :

۱ . طرح ساختمان طبقاتی

معروف ترین و متداولترین طرح کارخانه آرد است که ماشین آلات در ساختمان چند طبقه اسکلت فلزی یا بتنی به طور معمول در چهار , پنج و یا شش طبقه قرار می گیرد و بین آنها بر اساس طراحی انجام شده لوله کشی و ارتباطات برقرار می شود.

۲ . طرح داخل سوله

در این طرح که در واقع برداشت از طرح طبقاتی است ماشین آلات روی اسکلتهای فلزی نصب می شوند و طرح در داخل یک سوله اجرا می شود .

۳ . طرح یک طبقه ( افقی )

در این طرح که باز در داخل سوله انجام می شود ماشین آلات در طبقات قرار نمی گیرند و مجموعه ماشینها روی کف سالن نصب می شوند .

۴ . کمپکت ( داخل کانتینر )

در این طرح که مشابهت زیادی با طرح داخل سوله دارد ماشین آلات روی شاسی های فلزی و به صورت مجموعه های از قبل نصب در واحد های حدود ۲۰ تنی ارائه می شوند.

مقایسه طرحهای مختلف

برای مقایسه طرحهای مختلف سر فصلهای زیر را در نظر می گیریم و سپس چهار طرح فوق را در هر مورد با هم مقایسه می کنیم :

۱ .هزینه ساختمان و زمان ساخت آن

بدیهی است هزینه ساختمان طرح طبقاتی به مراتب بیشتر از هزینه سه طرح دیگر که همگی در داخل سوله اجراء می شوند می باشد و زمان احداث ساختمان نیز برای طرح ساختمان طبقاتی بیشتر از سایرطرحهاست .

۲ .سیلوهای  اختلاط و نم زنی و آرد و سبوس

در طرح طبقاتی هزینه احداث ساختمان , سیلوهای اختلاط و نم زنی و آرد و سبوس را نیز در بر میگیرد و سیلوهای طرح طبقاتی که اغلب بتنی می باشند برای نگهداری گندم و نم زنی و نیز برای نگهداری آرد و سبوس بسیار مناسب می باشد و گرم و سرد شدن و عرق کردن مواد داخل سیلوها و استهلاک که اغلب در سیلوهای فلزی اتفاق می افتد و مشکلات بسیار ایجاد می کند در  مطرح نیست . در طرحهای غیر ساختمانی یعنی ًسیلوهای بتنی تقریبا سه طرح دیگر باید موضوع سیلوهای اختلاط که به دلیل تنوع گندم های مصرفی در ایران بسیار مهم است و باید جدی گرفته شود و نیز نم زنی در دو مرحله و نیز نگهداری آرد و سبوس را حل کرد و موضوع سیلوها باید به شکل روشن و شفاف در طرح دیده شود و طراح برای آنها پاسخ مناسب داشته باشد و مشتری باید بداند که برای ساخت این سیلوها می بایست برنامه داشته باشد .

۳ . انبار کیسه های آرد و سبوس

در تمامی طرحها نیاز به سالنهای سرپوشیده با تهویه کافی جهت نگهداری کیسه های آرد و سبوس تولید شده می باشد و تبلیغات طرحهای به اصطلاح کمپکت یا به بیانی دیگر طرحهای غیر از ساختمانهای طبقاتی در مورد اینکه با احداث یک سوله کارخانه دایر می شود تا حد زیادی اغراق و بدون پشتوانه است . متقاضی کارخانه آرد باید برای انبار کیسه های آرد و سبوس برنامه ریزی کند .

۴ . کنده کاری ها در ساختمان جهت نصب ماشین آلات

متقاضیانی که دارای سوله های احداث شده هستند هنگام اقدام برای طرحهای کمپکت یعنی سه طرح غیر ساختمانی یاد شده باید در نظر  نیاز به کنده ًداشته باشند که جهت عبور لوله های والس و غیره احتمالا کاری در کف سوله خواهد بود و این موضوع برای شناژها و کفهای بتن ی بوجود خواهد آورد . ارائه کنندگان طرحهای به ّمسلح مشکل جد اصطلاح کمپکت موضوع کنده کاری در کف سوله های آماده را می بایست برای مشتری تشریح نمایند .

۵ .سرویس و نگهداری ماشین آلات

در هر طبقه با در نظر گرفتن ابزار کار خاص همان طبقه و مواد روانکار و  الصاق برنامه ًدر ساختمانهای طبقاتی معمولا سرویس و نگهداری در همان طبقه برنامه سرویس و نگهداری ماشین آلات مشخص می شود و بدلیل دسترسی آسان به ماشین آلات امکان سرویس و نگهداری و تعمیرات احتمالی بهتر است همچنین  برای مسئولین فرصت بازدید از نحوه نگهداری و سرویس ماشین آلات و تعمیرات مورد نیاز فراهم تر است .

۶ . طرحهای بهسازی خط تولید ( طرح توسعه )

با پیشرفت تکنولوژی و با انجام تحقیقات توسط شرکتهای معتبر ماشین ساز هر زمان شاهد بروز یک پدیده ًمعمولا زمانی گندمشو وجود داشت و بعد شن گیر خشک و نم ًجدید در صنایع از جمله صنعت آرد سازی می باشیم. نیاز  احساس می ًاختراع می  شود و غیره که در هر مرحله بعضا شود که در خط تولید فعلی آرد سازی دستگاههایی اضافه یا جابجا شود . در سیستمهای غیر ساختمانی یا به اصطلاح کمپکت این  غیر ممکن است و برای چنین کاری شاید ًعمل بسیار مشکل و بعضا لازم باشد کل خط را دچار تغییرات اساسی نمود . در اکثر موارد  به روشهای قبل ًدیده شده است که کارخانه های این چنینی اجبارا ادامه داده و از گردونه رقابت خارج شده اند . فضای کار در چنین کارخانه هایی بسته و محدود است و امکان تغییر در چینش ماشین آلات اغلب وجود ندارد.

۷ . هزینه برق مصرفی

در طرحهای ساختمانی جابجایی مواد در ارتفاع به جز در ارتباطات بین والس و الک در بخش آسیاب , اغلب به صورت مکانیکی و توسط بالابر (EVLATOR) هاست. این بالابرها با انرژی کم الکتریکی مواد Elevator ( بالابر را تا آخرین طبقات بالا برده و از آنجا مواد را رها میکنند و از آنجا به بعد  مواد به کمک نیروی ثقل به سمت پایین حرکت می کنند و از دستگاههای مختلف مطابق با طرح عبور می نمایند . در سیستمهای  این مواد را با هوا جابجا می کنند ًکمپکت در اکثر موارد اجبارا و انرژی مورد نیاز برای هواکشی که می خواهد کار مشابه بالابر را انجام دهد به مراتب بیشتر است . بنابراین تبلیغات شرکتهای مبلغ طرحهای غیر ساختمانی مبنی بر پایین بودن مصرف انرژی  مصرف برق چنین ًالکتریکی در اغلب موارد بی اساس است و اصولا طرحهایی اگر بیشتر از طرحهای ساختمانی نباشد کمتر نیست .

۸ .کنترل رطوبت آرد

همانطور که در بند قبلی نیز توضیح داده شد به دلیل نبود یا کمبود طبقات , مواد در بخش آسیاب بسیار بیشتر از طرحهای طبقاتی  با هوا جابجا می شود و این جابجایی زیاد باعث گرفتن رطوبت ًاجبارا آرد می شود . در اکثر کارخانه های به اصطلاح کمپکت اگر رطوبت گندم در والس اول را افزایش دهند مشکل در والس و الک اول خط بوجود می آید و بار خمیر می شود و اگر رطوبت را استاندارد بگیرند آرد خروجی خشک و زبر میگردد . مشکل یاد شده یکی از اصلی ترین و اساسی ترین مشکلات کارخانه های غیر ساختمانی است و اکثریت قریب به اتفاق آنها در گیر چنین مشکلی می باشند. مدیران باتجربه کارخانه های آرد سازی به خوبی می دانند که تنظیم رطوبت آرد چه میزان در رنگ آرد و میزان سبوس گیری و کیفیت آرد تاثیر دارد و نقش آن در اقتصاد کارخانه آرد چیست .

۹ . تنوع در آرد های استحصالی و کیفیت آرد تولیدی

موضوع بسیار مهم در کارخانه های آرد سازی که بحث حیات و ممات آنها را تشکیل می دهد کیفیت آرد تولیدی و قابلیت کارخانه برای تولید آرد مطابق سفارش مشتری است . کیفیت آرد به دو  مجزا بر می گردد , یکی مشخصات شیمیایی آرد از نظر ًبحث ظاهرا پارامترهای آزمایشگاهی مربوطه مثل گلوتن و پروتئین و قدرت جذب آب و میزان چسبندگی و کشش خمیر و تعیین آنزیمهای مورد نیاز کیفیت پخت و غیره است و دیگری پارامترهای فیزیکی  درصد سبوس گیری و دانه بندی آرد است که تا ًآرد که عمدتا حدودی بر پارامترهای شیمیایی یاد شده نیز تاثیر گذار است , هرچند پارامترهای شیمیایی اغلب از کیفیت گندم متاثرند . تنظیم درصد سبوس گیری و تنظیم دانه بندی آرد مطابق با استانداردهای تعریف شده و نیز خواسته مشتری امریست که در کارخانه های ساختمانی و طبقاتی هم نیاز به الکهای مرغوب و طراحی دیاگرام مناسب دارد و به راحتی دست یافتنی نیست . در کارخانه های به  در نوع یک طبقه یا افقی آن رسیدن ًاصطلاح کمپکت و خصوصا به دانه بندی مطلوب بدلیل نبود یا کمبود الکهای طبقاتی بسیار مشکل و شاید ناممکن است . دانه بندی توسط سیکلن و یک الک دوار و با یک سایز توری در بازار رقابتی بسیار فشرده امروز یک ریسک بسیار بزرگ است که ورود در آن  خطر ورشکستگی را به دنبال دارد . کارشناسان و مدیران با تجربه با جداول دانه بندی استاندارد انواع آردهای مورد مصرف در بازار کشور آشنا هستند و می دانند رسیدن به این دانه بندیها به صورتی که تولید ثابت و مداوم نیز داشته باشیم با این روشها عملی نیست .

نتیجه :

به جز مباحث فوق یکی از پارامترهای دیگر برای مقایسه طرحهای مختلف استقبال مشتریان از این طرحهاست . در داخل کشور تعداد معدودی طرحهای به اصطلاح کمپکت اجراء شده که اغلب نا موفق می باشند و اکثر کارخانه های آرد سازی در طرحهای ساختمانی و طبقاتی اجراء شده اند و شرکتهای معتبر تولید کننده ماشین آلات و طراح کارخانه های آرد سازی در دنیا نیز گرایش به این سمت دارند . کارخانه های به اصطلاح کمپکت برای مواردی طراحی شده است که نوع آرد تولیدی ویژگیهای خاص ندارد و کارخانه دار نمی خواهد در عرصه رقابت با سایر کارخانه ها وارد شود و نیازی نمی بیند که به درخواست مشتری جهت دانه بندی و درصد سبوس گیری و غیره خط تولید قابل تنظیم داشته باشد و در یک کلام تنوع در آردهای استحصالی وجود ندارد و هدف تولید نوعی آرد برای نانوایی است . سرعت در نصب ماشین آلات و راه اندازی به نسبت زود هنگام از مزایای این طرحها به نسبت طرحهای ساختمانی و طبقاتی است و این مزیت در مقابل غیر قابل انعطاف بودن خط تولید و کیفیت به نسبت پایین آردهای استحصالی مزیتی نیست که در بازار به شدت ًرقابتی کشور پاسخگوی سرمایه گذار باشد . طرحهای اصطلاحا کمپکت برای موارد خاص مثل طرحهای بزرگ دولتی برای توسعه کارخانه های آرد در کنار مزارع گندم و کاهش هزینه های حمل و یا شرایط جنگی و یا حوادث غیر مترقبه طبیعی مثل سیل و زلزله و غیره و موارد مشابه طراحی شده اند و برای شرایط رقابتی موجود در کشور که تعداد کارخانه های آرد نزدیک به دو برابر ظرفیت مورد و رقابتی است سرمایه گذاری در ّنیاز می باشد و وضعیت بسیار حاد این طرحها دور ریختن پول و انرژی و زمان است . لازم به ذکر است در برخی طرحها, سازندگان معتبر ماشین آلات و طراحان کارخانه های آرد سازی شناخته شده جهانی در واقع طرح ساختمانهای طبقاتی را در طبقات اسکلت فلزی زیر سوله اجرا کرده اند که بسیار به طرحهای ساختمانی طبقاتی شبیه است و برای ظرفیتهای پایین طراحی شده است . این طرحها نیز با وجود داشتن اعتباری نزدیک به طرحهای ساختمانی طبقاتی برخی مشکلات مهم مطرح شده در متن نوشتار فوق را دارا می باشند با توجه به قیمتهای ارائه شده مزیت ارزان بودن را نیز ًو ضمنا ندارند . به طور کلی اگر کار ساختمان سازی و ماشین سازی و نصب مکانیکال و الکتریکال تابع مدیریتی منسجم و قوی برنامه ریزی شود می توان مجموعه مزایای طرحهای به اصطلاح کمپکت را در اجراء طراحهای ساختمانی طبقاتی نیز ملحوظ نمود . در خاتمه لازم به ذکر است که برای طراحان و سازندگان معتبر ماشین آلات آرد سازی اجرای تمامی طرحهای یاد شده فوق عملی است و در واقع ماشین آلات مصرف شده در این طرحها شباهت بسیاری با یکدیگر دارد و شاید بتوان گفت ماشین آلات یکی است و تفاوت عمده در دیاگرام طراحی شده برای آسیاب و نحوه چینش ماشین آلات کلی خط تولید می باشد .

گردآوری: مهندس علی شریف معاون فنی شرکت آرد ماشین

[ دانلود PDF ]